Begin

10e eeuw

12e eeuw

13e eeuw

14e eeuw

15e eeuw

16e eeuw

17e eeuw

18e eeuw

19e eeuw

20e eeuw

KRONIEK VAN LEIDEN

LEIDS JAARBOEKJE - 1907

De Redactie, wetende hoezeer bij menig Leidenaar een kroniek als deze in den smaak zou vallen, heeft gemeend, daaraan een plaats in het Leidsch Jaarboekje te moeten geven. Het spreekt echter wel vanzelf, dat Zij zich niet ook maar eenigszins aansprakelijk kan stellen voor de juistheid van elken datum of van elke gebeurtenis, evenmin als voor de volledigheid dezer kroniek. Zij heeft verder deze chronologische lijst gesloten bij September 1902: dan toch begint haar eigen ,,Korte Kroniek van Leiden en Rijnland".

Klik op de foto hiernaast voor een vergroting
Leidens kermis

BEGIN

 De Burg het oudste gebouw van Leiden, afgeleid van de Leede of Ley

10E EEUW

960De naam ,,Leithen" komt voor

12E EEUW

1121Inwijding van de Pieterskerk door bisschop Godebald van Utrecht (op de plaats van de tegenwoordige kerk.)
1123Het St.-Catharina-Gasthuis op de Breestraat (thans Gehoorzaal en Waalsche kerk) opgericht
1134Stichting van de beroemde abdij van Rijnsburg door Petronella van Saksen, weduwe van graaf Floris II
1165Graaf Floris III laat op bevel van keizer Frederik Barbarossa bij Swadenburg een dam (Swammerdam) in den Rijn leggen, ter voorkoming van overstrooming in Rijnland

13E EEUW

1203Ada van Holland op ,,de Burg" belegerd door haren oom graaf Willem 1, moest zich overgeven en werd naar Texel verbannen
1224Overeenkomst tusschen Holland en het Sticht ter wegneming van den dam in den Rijn bij Swadenburg
1228Graaf Willem II op 's Gravenhof (later Lokhorst) te Leiden geboren
1255Willem II stelt de eerste raden van Rijnland aan
1256Graaf Floris V op 's Gravenhof (later Lokhorst) te Leiden geboren
1266Het stadsrecht door Floris V op het kasteel Oud-Teylingen bekrachtigd en uitgebreid
1268Commanderije van Duitsche Balye, alhier gevestigd nadat de graaf de gifte der Pieterskerk aan de Balye geschonken had
1280Het houten kerkje op het Hoogeland gebouwd; oorsprong der St. Pancraskerk
1294Vergrooting der stad (tusschen den Ouden en den Nieuwen Rijn, tot aan de Heerengracht)

14E EEUW

1316 Inwijding van de St.-Pancraskerk
1330De hooge Rijndijk aangelegd. - Onze Lieve Vrouwekerk (Haarlemmerstraat) als kapel gebouwd; ressorteert onder de abdis van Rijnsburg (in 1365 wordt zij parochiekerk)
1351Het Lombardhuis gesticht, staande op den hoek van Rapenburg en Langebrug, later stond hier het Barbaraklooster
1355Vergrooting der stad (Marendorp, het stuk tusschen Rijn en Oude Vest.)
1386Albrecht van Beyeren geeft aan Leiden vergunning om een gedeelte van het omliggende land te benutten om Leiden ,"te vesten", d.w.z. te versterken
1389Vergrooting (volgens octrooi van Albrecht van Beyeren, W. en Z.-W. van Rapenburg en Steenschuur)

15E EEUW

1420Jan van Beyeren, bisschop van Luik (Jan zonder genade) verovert Leiden op den Burggraaf Philips van Wassenaar. - Einde van de waardigheid van Burggraaf of Kastelein
1428St.-Elisabethgasthuis aan de Vestgracht gesticht
1429Het Wolhuis en het Wanthuis worden opgeheven en de verkoopstallen in het Stadhuis geplaatst
1433De visscherijen op de meren, geheeten het Vroon, aan Leiden in erfpacht uitgegeven, waarvan zij groote voordeelen genoot
1435Leiden sluit een verdrag met den Heer van Naaldwijk, betreffende de kosten van overtocht over den Leidschen Dam
1446Verdrag van Leiden met de Staple-court te Calais (stapelplaats van den Engelschen wolhandel met het vasteland) betreffende vrijen handel op die plaats
1448Overeenkomst tusschen Leiden en het klooster Mariënpoel (bij de Poelbrug) voor het maken van een weg daarheen
1450Het Heilige Geest-Weeshuis op de Breestraat (thans Museum van Oudheden) opgericht; hier bleven de weezen tot 1584. - De oude Wittepoort gebouwd
1462's-Gravensteen, de gevangenis, door Filips van Bourgondië aan de stad afgestaan. (Vroegere gerechtsplaats: de Blauwe steen op de Breestraat.)
1468Cornelis Engebrechtsz, voorlooper van Lucas van Leiden, geboren
1481De Leidenaars veroveren het slot te Poelgeest (bij Koudekerk) en maken het met den grond gelijk
1494Lucas van Leiden, schilder en graveur, leerling van Cornelis Engebrechtsz. geboren. Hij stierf op negen-en- dertigjarigen leeftijd in 1533. - Leiden staat een deel harer accijnsen af aan de Staple-court te Calais voor betaling der achterstallige schuld van 105,000 pd. st

16E EEUW

1508Intocht van keizer Maximiliaan I binnen Leiden
1509Jan Beukelsz. of Jan van Leiden, een van de hoofden der wederdoopers geboren ; in 1536 als ,,koning van Sion" te Munster gedood
1512Instorting van den hoogen toren der Pieterskerk; sedert niet opgebouwd; de privilegiën, die in dezen toren bewaard waren, werden overgebracht naar het stadhuis
1514De Rijndijk van Katwijk tot Bodegraven verhoogd
1526De Borstelbrug gelegd. - Het klooster Lopsen (thans Beestenmarkt) uit armoede aan de stad overgedragen
1529Claes van Berckel, kanunnik der St.-Pancraskerk, gaat tot de nieuwe leer over en wordt gevankelijk naar Medemblik gevoerd
1532De Leidsche handel in Engelsche wol op Calais verplaatst zich naar Brugge (toen aanvoerplaats van Spaansche wol)
1534Aanslag der wederdoopers op Leiden verijdeld
1550Aertjen van Leiden, beroemd glasschilder
1560's-Gravenhof komt in handen der Heeren van Lokhors
1566Eerste openbare prediking der Leidsche Hervormden bij het huis Coebel (Haagweg bij de Vlietbrug). Beeldenstorm in de St.-Pieterskerk. De schilderij ,,Het laatste oordeel" van Lucas van Leiden nog bijtijds gered en geborgen op het stadhuis
1567Het St.-Jacobsgasthuis komt aan de stad en wordt later 1596 ingericht tot Saaihal, alwaar ook de kunstschilders hunne bijeenkomsten hielden
1569De brug achter het stadhuis (Wanthuisbrug), staande waar nu de Fontein is, wordt afgebroken
1570De Rijndijk van de Hoogewoerdsche poort tot Alfen hersteld. - De groote kaart van Leiden van J. P. DOU uitgegeven
1572De Abdij van Rijnsburg door Leidsche burgers verwoest en in brand gestoken; abdis was toen Stefanie van Rossem, nicht van den bekenden Maarten van Rossem. -Opening van de sedert weer verzande uitgraving van den Rijn naar zee (Mallegat bij Katwijk)
1573De kerk te Warmond door Leidenaars verbrand
1574Beleg en ontzet van Leiden
1576Stichting der Hoogeschool (8 Febr.) in het voormalige Barbaraklooster op den hoek van Voldersgracht (Langebrug) en Rapenburg; spoedig daarna, omdat de ruimte te klein bleek, overgebracht naar de kerk der Gefaliede Bagijnen thans Bibliotheek); hier werden de lessen gegeven tot 1581 en toen overgebracht naar het klooster der Witte Nonnen
1578Het Hoogheemraadschap van Rijnland gevestigd in het Gemeenelandshuis. - Justus Lipsius tot Hoogleeraar in Geschiedenis en het Recht benoemd ; hij werd leeraar van prins Maurits
1581De Staten van Holland bestemmen de inkomsten der abdijgoederen van Egmond gelegen in Rijn-, Delf- en Schieland, tot onderhoud der universiteit. Komst van Vlamingen en Walen ; herleving der lakennering. -Rudolf Snellius wordt hoogleeraar in de wiskunde en leermeester van prins Maurits
1582Filips II (na zijn vervallenverklaring) verbiedt het bezoeken van de Leidsche Hoogeschool. Prins Maurits wordt student te Leiden
1584Onze Lieve Vrouwekerk (Haarlemmerstraat), sinds 1365 eene parochiekerk, wordt afgestaan aan de Waalsche uitgewekenen (Fransche Kerk)
1586Jan van Hout, secretaris der stad, hervormer van Leiden, (bekend uit 't beleg) benoemd tot secretaris van Curatoren der Hoogeschool (woonde op de Breestraat waar thans de Vergulde Turk is)
1587Janus Dousa (van der Does), bekend uit 't beleg, benoemd tot eersten Bibliothecaris der Universiteitsbibliotheek, gevestigd in het Academiegebouw. - De Hortus aan.gelegd door den apotheker Cluyt en den plantkundige Clusius. - Gerard Bontius eerste Hoogleeraar in de Botanie (woonde in het hoekhuis Schoolsteeg en Lokhorststraat). - Stichting van het Theatrum Anataomicum; eerste lessen in de ontleedkunde door Bontius gegeven; vorming van een anatomisch kabinet (museum)
1589Clusius kweekt de eerste aardappelen in ons land in den Leidschen Hortus
1591De Bibliotheek overgebracht naar een gedeelte van de kerk der Gefaliede Bagijnen. - Stichting van het Staten collegie (collegium theologicum) ten bate van de Hervormde Kerk met 30 beurzen van verschillende steden, in het kloostergebouw der Cellebroers. (In 1810 is dit collegium opgeheven en het gebouw werd Manege.) Willebrordus Snellius te Leiden geboren
1593J. J. Scaliger naar de Hoogeschool te Leiden beroepen
1596Wedstrijd te Leiden van alle Hollandsche Rederijkers-kamers - De Saaihal overgeplaatst uit een deel van het klooster Nazareth naar 't St.-Jacobsgasthuis (Steenschuur). - Jan van Goyen te Leiden geboren
1597Toren en voorgevel van het oude Raadhuis vernieuwd, sinds 1350 en later gebouwd door samenvoeging van verschillende particuliere woningen
1598De nieuwe gevel van 't Gemeenlandshuis van Rijnland gebouwd
1599Westzijde van de Paardesteeg bebouwd, te voren was dit een deel van den stadswal

17E EEUW

1600Nieuwe Latijnsche school gebouwd op de plek van het vroegere woonhuis van prof. G. Bontius. - Het Raadhuis voltooid
1601-'04Pest, 9000 slachtoffers
1603De Blauwpoort aan het einde der Haarlemmerstraat (naar de kleur der Namensche steenen genoemd) opgericht. De Rederijkers hielden hier hunne bijeenkomsten tot 1664
1604Nieuwe Pensmarkt tegenover 't Raadhuis gebouwd. -Pieterskerkgracht gedempt. - P. A. v. d. Werf gestorven en begraven in de Pancraskerk
1606Stichting van het Collegium Gallicum (Waalseh collegie) door de synode der Waalsche kerk in een gebouw op de Groene Hazengracht. In 1725 is dit collegium opgeheven; het gebouw werd later het Militaire hospitaal. -Rembrandt geboren in de Weddesteeg
1607Overwulving van de Hooglandschekerkgracht. - De schilder Jan Lievensz geboren
1609Arminius overleden te Leiden; naar hem heetten de Remonstranten ook Arminianen. - Josephus Scaliger gestorven ; hij vermaakte zijne boekenverzameling aan de Universiteitsbibliotheek
1610Vergrooting. N. van de Oude Vest tot aan de Singels (volgens vergunning van de Staten van Holland)
1612De stadstimmerwerf aan het Galgewater gebouwd
1613W. Snellius tot hoogleeraar in de sterrenkunde als opvolger van zijn vader benoemd. - Gerard Dou geboren.- De koningin van Bohemen woont op 't Prinsenhof te Leiden
1614Droogmaking van de ,,Zoetermeersche meer"
1616De Leidsche Zoutkeet opgericht. - Brand van denieuwe Academie aan de Nonnensteeg; tijdelijk tot 1618 worden de lessen wederom gegeven in het vroegere Barbaraklooster, toenmaals ingericht tot verblijf van den Prins, als die te Leiden was (Prinsenhof)
1617Caspar van Baerle wordt hoogleeraar
1618De Luthersche kerk voltooid. - De .Arminiaansche schans" te Leiden
1620N. Heinsius, zoon van Daniël Heinsius, te Leiden geboren. - Rembrandt als student in de letteren aan de Leidsche hoogeschool ingeschreven
1622G. J. Vossius tot hoogleeraar benoemd
1623Enkele deelnemers aan den aanslag op het leven van prins Maurits terechtgesteld op het oude schavot op het Gerecht
1624Pest; omstreeks 10.000 slachtoffers
1626John Robinson, de voorganger der Engelsche non-conformisten, in Leiden gestorven. - De Leidsche pensionaris Rombout Hogerbeets (uit Loevestein ontslagen) op het huis ter Weer (onder Wassenaar) overleden
1626Jan Steen te Leiden geboren. W. Snellius gestorven
1630R. Descartes wordt ingeschreven als student te Leiden en bewoont Endegeest. - Gabriël Metzu te Leiden geboren
1631De Nieuwe Marepoort (aan het eind der Mare) gebouwd
1632Op het dak der Academie een houten sterrentoren geplaatst onder het professoraat van Golius, opvolger van W. Snellius. - De Rijnsburgerpoort gebouwd
1636Hoogewoerdsche poort bij de Kraayerstraat vernieuwd. -Frans van Mieris (leerling van Gerard Dou) geboren. - Pest. 14.600 dooden
1637Trekvaart gegraven van den weg buiten de Witte Poort tot aan den Vliet bij Wouterenbrug
1639Leiden koopt voor hare afgevaardigden ter vergadering van de Staten van Holland te 's-Gravenhage een huis (Logement van Leiden) op het Buitenhof, thans Besognekamer. - Het Logement werd in 1799 weder verkocht. - De Heer van Warmont bouwt een brug over het schouw van Warmont (Warmonderhek)
1640Stichting van de nieuwe Lakenhal op den Ouden Singel
1642De Korenbrug gebouwd
1644De oude Zijlpoort aan de Havenbrug gesloopt en verplaatst. - Vijfde vergrooting der stad (met vergunning der Staten van Holland). - De Engelsche kerk gevestigd in een gedeelte der oude kerk der Gefaliede Bagijnen (tot 1807)
1646De St.-Jorispoort van den Doelen gebouwd. - Trekpad voltooid langs den Vliet tusschen Leiden en den Leidschendam
1647De Haven binnen de Zijlpoort tot een ligplaats voor schepen gemaakt
1648De Doopsgezinde kerk vergroot met het laatst overgebleven deel van het oude Lokhorst (vroeger 's-Gravenhof)
1649Inwijding van de Marekerk, op de plek waar vroeger een zoutkeet had gestaan
1650Witte Poort vernieuwd en brug over den Singel gelegd. -Coccejus wordt hoogleeraar in de Godgeleerdheid
1651Aankoop door de stad van den ,,Burg" voor f 70.000 van den Heer van Wassenaar
1653Johan Thijs legateert zijn bibliotheek en pamflettenverzameling (Bibliotheek Thysius)
1655Van Januari tot November bezweken 11.592 menschen aan de pest. - Groote steenen ziekenhuis voor pestlijders, met allegorische voorstelling van de pest van Rombout Verhulst, gebouwd; thans 's Rijks werkinrichting voor vrouwen. - De Gasthuiskerk (St. Catharinagasthuis) op de Breestraat als algemeen kerkgebouw in gebruik bij de Waalsche gemeente
1657Voltooiing van de trekvaart naar Haarlem; invoering van de trekschuiten
1658Poort naar ,,de Burg" gebouwd. - De nieuwe Waag door Pieter Post met beeldhouwwerk van Rombout Verhulst ter vervanging van 't houten gevaarte gebouwd. - Rijnland geeft verlof tot het leggen van twee verlaten in den Leidschen Dam
1659Willem III wordt student te Leiden, Woont op 't Prinsenhof; hij was toen 9 jaar oud. - Nieuwe Hoogewoerdspoort (bij de Plantage)
1660 - '64Spinoza woont te Rijnsburg en schrijft aldaar zijne ,,Beginselen der Cartesiaansche wijsbegeerte"
1663Eerste steen gelegd van de nooit gebouwde nieuwe kerk aan de oostzijde der Heerengracht. - De bierbrouwerij ,,de Posthoorn" opgericht
1664Verkeersverbetering door den aanleg van 't jaagpad langs den Rijn naar Utrecht. - Marepoort verplaatst
1666Nicolaas Clignet door de magistraat van Leiden aangesteld tot eersten postmeester
1668Boerhaave geboren te Voorhout bij Leiden, alwaar zijn vader predikant was. - Levinus Warner, gezant van de Staten-Generaal bij de Porte, vermaakt zijne handschriften aan de Universiteit (Legatum Warnerianum)
1669De houten Morschpoort vervangen door de tegenwoordige van steen. - De oude Hoogewoerdsche poort, staande aan de Kraaijerstraat, verplaatst
1670Pestjaar; begrafenisregisters vertoonen een lacune; drie der vier burgermeesters sterven enz. - Overwulving van de Voldersgracht (Langebrug). - De lakennering op haar toppunt
1671Vernieuwing van 's Gravensteen. - Koepoort herbouwd
1672De studenten bieden zich aan ter verdediging der stad de boomen rondom de stad, op de singels en langs de wegen worden omgehakt en tot palissaden gebruikt
1675Uitgave van de groote kaart van Leiden van C. Hagen
1676De Remonstrantsche kerk gebouwd op grond van het vroegere St. Pancras Bagänenhof; vroeger hielden de Remonstranten hunne godsdienstoefeningen te Warmond
1680Joannes Voet wordt hoogleeraar in de Rechten. - Oprichting van de Grein. en Polemietfabriek, thans van de firma J. en A. Le Poole
1681Overwulving van de Hooigracht
1683Jaagpad langs de Zij1 aangelegd
1684Boerhaave te Leiden als student in de theologie ingeschreven
1689Grondslag gelegd voor de Verzameling astronomische instrumenten
1690Aankoop van de bibliotheek door Isaac Vossius nagelaten (te Windsor overleden 1689)
1692Fontein op de Vischmarkt opgericht. - De natuurkundige P. van Musschenbroek te Leiden geboren
1693J. Perizonius wordt hoogleeraar in 't Grieksch en in de Geschiedenis
1697Handschriften van Chr. Huygens gelegateerd
1699De Spaansche regeering verbiedt den invoer van lakens in de Zuidelijke Nederlanden

18E EEUW

1701Boerhaave tot hoogleeraar benoemd
1705Stichting van den schouwburg door Jacob van Rijndorp
1709Oprichting van het Waalsche Weeshuis op de St. Jacobs gracht, hetwelk bij de ramp van 1807 vernield werd en toen overgebracht naar het Academisch Ziekenhuis op de Oude Vest, alwaar het tot 1817 bleef
1713Antonius Schultingh hoogleeraar in de Rechtsgeleerdheid
1715Prof. Perizonius legateert zijn bibliotheek en een kapitaal van f 20.000 aan de Universiteit
1722Petrus Camper, beroemd ontleedkundige, te Leiden geb.werd Hoogleeraar o. a. te Groningen, stierf in 1789 en werd in de St. Pieterskerk alhier begraven
1724Boerhaave koopt het kasteel oud-Poelgeest (vroeger Alkemade en Aardenstein geheeten) en legt aldaar een botanischen tuin aan
1729Albert Schultens tot professor in de Oostersche talen benoemd
1735De Posterij met de daaraan verbonden inkomsten vervalt aan de stad, die nu vier postmeesters tegelijk aanstelt; het postkantoor wordt gevestigd aan de Breestraat over de Mooi Japiksteeg. - De Nauwe poort wordt afgebroken
1738Boerhaave sterft en wordt begraven in de St. Pieterskerk
1739P. van Musschenbroek tot hoogleeraar te Leiden benoemd
1740T. Hemsterhuis wordt professor in 't Grieksch
1743Legaat van den Amsterdamschen koopman G. Papenbroek van zijne verzameling marmora (dit is het begin geweest van het Museum antiquarium) en handschriften aan de Universiteit
1746De Leidsche Flesch uitgevonden door A. Cunaeus te Leiden, leerling van Pieter van Musschenbroek
1747De Posterij van de stad opgedragen aan den Prins van Oranje
1751Kabinet van Natuurlijke Historie, mede door schenking van den curator der Hoogeschool Willem graaf van Bentinck, gevormd en geplaatst in een gebouwtje in den Hortus
1752Overdracht der stedelijke Posterij aan de Statenpost (Staten van Holland)
1755Le Francq van Berkhey belast met het toezicht op het Kabinet van Natuurlijke Historie
1757De Joodsche gemeente krijgt van Hendrik van Wassenaar een begraafplaats bij Katwijk
1762De Israëlietische Synagoge op de plaats der vroegere herbouwd
1766Groote brand te Leiden (bij de Vischbrug hoek Nieuwe Rijn en Hoogstraat). - Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden opgericht
1786S. J. Brugmans wordt hoogleeraar in de Natuurlijke Historie
1787Academisch Ziekenhuis op de Pieterskerkgracht; het klinisch onderwijs werd van 1636-1744 gegeven in het St. Caecilia-Gasthuis
1796Jean Luzac als hoogleeraar, om politieke redenen, door curatoren afgezet (uitgever der Leidsche Fransche courant)
1798Daniël Wyttenbach volgt Ruhnkenius op als Bibliothecaris
1799Stichting van de gynaekologische Kliniek voor kraamvrouwen in het huis dat thans is ingericht voor de Bibliothèque Wallonne. De firma J. Zuurdeeg en Zn. richt de wollendekenfabriek ,,De blauwe klok" aan den Ouden Singel op. ,,De blauwe klok" dagteekent van 1680

19E EEUW

1807J. H. van der Palm, gevierd Academieprediker 1807-1816 - De bestrating van den weg Haarlem naar Den Haag voltooid, onder 't bestuur van den minister van Waterstaat - Mr. A. P. Twent van Raephorst (stichter van het huis ,,de Paauw") - Uitwateringssluis te Katwijk gebouwd en Katwijk's uitwateringskanaal van den Rijn bij Valkenburg tot in zee gegraven.- Ramp van het Kruitschip; 248 huizen vernield; de professoren A. Kluit en J. Luzac behooren onder de slachtoffers
1808De oude Saaihal, op de plaats van het vroegere St.-Jacobs-gasthuis door de ramp van 1807 geteisterd, met subsidie van koning Lodewijk tot Katholieke kerk verbouwd (Lodewijkskerk)
1809J. M. Kemper tot Hoogleeraar in de Rechtsgeleerdheid benoemd
1814J Kneppelhout te Leiden geboren; weldoener van Leiden; (schrijver van de Studententypen)
1817-'27W. Bilderdijk werkt in Leiden
1817De Lange Houtenbrug over het Galgewater bij de Weddesteeg afgebroken - Verplaatsing van het Nosocomium naar het vroegere weeshuis der Waalsche gemeente op de Oude Vest, overgebracht van de Pieterskerkgracht. - Nieuwe sterrentoren op het universiteitsgebouw opgericht
1818Rijksmuseum van Oudheden gesticht door Willem I; zijne plannen voor een grooten museumbouw zijn niet volvoerd. C. J. C. Reuvens de directeur (zie 1743)
1819Het ,,Invalidenhuis" opgericht en gevestigd in het ,,Houwhuis" (voor arme kinderen, verlatenen en vondelingen)
1820Daniël Wyttenbaeh, Leidsch Hoogleeraar, te Oegstgeest op zijne hofstede ,,de Hoogenboom" gestorven en begraven. - Afbraak der Vrouwekerk; verhuizing der Waalsche gemeente naar de Gasthuiskerk op de Breestraat. - Museum van Natuurlijke historie gesticht; C. J. Temminck grondlegger en eerste directeur (zie 1751)
1820-'30De meeste walmuren worden omvergehaald en de bolwerken aangelegd tot begraafplaatsen; van Hoogewoerd tot Zijdgracht aangelegd tot plantsoen
1822Weg aangelegd tusschen Katwijk a/d. Rijn en Katwijk aan Zee. - C. G. K. Reinwardt tot opvolger van Brugmans als hoogleeraar in de Botanie benoemd. -Algeheele verbouwing van de oude Gefaliede-Bagijnkerk tot Bibliotheek komt tot stand ; tegen de kerk werd aan den voorkant een gebouw aangezet. -De Engelsche kerk, aldaar gehouden, wordt opgeheven
1827De Stadsgehoorzaal voltooid op het terrein van het vroegere St. Catharinagasthuis
1828Herbarium opgericht door C. L. Blume, tevens eerste directeur
1830J. R. Thorbecke, hoogleeraar te Gent, wordt als zoodanig overgeplaatst naar Leiden. - C. P. Tiele te Leiden geboren
1833Jacob Geel wordt bibliothecaris
1834IJzergieterij van Schretlen en Co., later Barneveld en Co., opgericht; in 1890 opgeheven en de terreinen bij de Gasfabriek gevoegd
1835Museum van Oudheden geplaatst op de plek waar in 1450 het Heilige Geest Weeshuis gebouwd werd; Dr. C. Leemans Directeur. - De Goud en Zilverfabriek van J. M. van Kempen en Zn. te Voorschoten opgericht
1836Oprichting der Grofsmederij door Bake en Van Wensen. -De Katholieke Petruskerk aan de Langebrug gebouwd
1837De kerk aan de Hartebrug gebouwd. - Ethnografische verzameling van Von Siebold door het Rijk overgenomen
1838Katoenspinnerij van De Heyder en Co. opgericht, later Leidsche Katoenmaatschappij van Driessen, sinds 1887 een naamlooze vennootschap
1839Oprichting van het Leidsch Studentencorps. - De kerk op de Haarlemmerstraat bij de Hooigracht gebouwd
1840Het Oegstgeester kanaal (verbinding Warmonderhek met Katwijksch kanaal) komt gereed
1842Spoorwegverbinding van Leiden met Haarlem komt gereed
1843Dito dito van Leiden met den Haag. - De rijweg door Warmond bestraat
1843-'80J. H. Scholten hoogleeraar in de Theologie
1845De Nederlandsche Entomologische Vereeniging met Rijkssubsidie opgericht
1846-'84C. G. Cobet, hoogleeraar in 't Grieksch
1848Stichting der Gemeentegasfabriek, de eerste gemeentelijke in ons land
1850Eene openbare wandeling, de ,,Plantage" genaamd, aangelegd van de Marepoort tot voorbij Rijnsburgerpoort. - Gebouw van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen aan het Steenschuur opgericht, waarin de Muziekschool. Vroeger stond hier 't Wolhuis
1850-'83R. P. A. Dozy (Leidenaar van geboorte) hoogleeraar in het Arabisch en de Geschiedenis
1852De Stedelijke Werkinrichting geopend in eenige lokalen van het oude St. Caeciliagasthuis, dat vroeger gediend had als Pest- en Dolhuis
1853-'92A. Kuenen, hoogleeraar in de Theologie
1853Matthias de Vries wordt professor. - Droogmaking Haariemmermeer voltooid
1855Matthijs Siegenbeek te Leiden gestorven. - H. Witte wordt hortulanus
1856Stichting van de Kweekschool voor Zeevaart, op initiatief van Ds. Rutgers van der Loeff e. a. - Stichting van de fabriek van Van Hoogenstraaten (geconserveerde levensmiddelen)
1857Openbare Zwemplaats ,,Rijnzicht" ingericht
1860Robert Fruin benoemd tot hoogleeraar in de Vaderlandsche geschiedenis. - Bouw van het Natuurkundig Laboratorium op de kleine Ruïne. - De kraan aan den Rijn tegenover de Waag afgebroken
1862Verbouwing van den Schouwburg. - Verbouwing van de Bibliotheek; de Anatomie wordt naar 't nieuwe laboratorium op de kleine Ruïne overgebracht
1863Slooping van de Heerenpoort. - Verhuizing van het Kantongerecht uit de lokalen van het stadhuis naar 't Rapenburg
1864Slooping van de Koe- en Marepoorten en demping van de Koepoortsgracht
1865J. H. C. Kern wordt hoogleeraar in de Letteren. -Slooping van de Witte poort. - Bouw van de broodfabriek aan de Mare op initiatief van D. Hartevelt. -Hoogere Burgerschool voor jongens opgericht
1866De Sterrenwacht gebouwd op grond, afgenomen van den Hortus, naar de plannen van prof. F. Kaiser. -Physiologisch laboratorium gebouwd (Zonneveldsteeg)
1867Verkeersverbetering tusschen Leiden en deelen der gemeente Alkemade, door aanleg van grindwegen. -Slooping van de Rijnsburgsche en buiten-Hoogewoerdsche poorten
1868Demping van de Marendorpsche Achtergracht, thans Van der Werffstraat
1869De Lakenhal tot stedelijk museum ingericht
1870Musis Sacrum in het Plantsoen opgericht
1872Legaat van Mr. J. T. Rodel Nijenhuis van kaarten en atlassen aan de Universiteitsbibliotheek. - Standbeeld voor Boerhaave opgericht
1873Bouw van het Academie-Ziekenhuis aan den Morschsingel, ter vervanging van de stedelijke Ziekenzaal op de Oude Vest (Zie 1817)
1874Het Zoötomisch Laboratorium opgericht, stichting van prof. Selenka (in 1905 vergroot
1875Herbouw van de studentensociëteit Minerva met betrekking van het hofje van Sprongh. - Demping van de Cellebroersgracht (Kaiserstraat). - Het militaire hospitaal van de Groenhazengracht overgebracht naar het nieuwe gebouw aan den Morschweg
1876Slooping van de binnen-Hoogewoerdsche poort. - Demping van de Lammerenmarkt, waarop een school wordt gebouwd bij gebrek aan terrein. - De boekerij van de Maatschappij der Ned. Letterkunde wordt op de Universiteitsbibliotheek geplaatst
1877C. P. Tiele, schepper van de vergelijkende godsdienstwetenschap, wordt hoogleeraar. - Kweekschool voor onderwijzers gevestigd in het oude Walenweeshuis, later stadsziekenzaal op de Oude Vest (zie 1873)
1878De Leidsche Duinwatermaatschappij opgericht
1879Nieuw gebouw voor de Kweekschool voor Zeevaart. -Paardentram (Rotterdamsche Tramweg-Maatschappij) door Leiden gelegd
1880Demping van de Geeregracht. - Nieuw Spoorwegstation; aansluiting lijn Leiden- Woerden aan het Hollandsche Spoor. - Stoomtramlijn naar Katwijk geopend
1881Nieuw gebouw der sociëteit Amicitia op de Breestraat. -Toevoeging van eene anthropologische afdeeling aan het Ethnographisch museum
1882Hoogere Burgerschool voor meisjes opgericht
1883Nieuw gebouw van Gymnasium aan de Dousastraat opgericht (vroeger in de Lokhorststraat)
1884Bouw van het Anatomisch Pathologisch laboratorium naast 't Ziekenhuis (Boerhaave-Laboratorium.) - Bouw van de Meelfabriek ,,de Sleutels". - Monument van der Werff onthuld
1886Demping van de Zijdgracht
1887Stichting van het Hôpital Wallon. - Collectie Liberia van Büttikofer aan het Ethnographisch museum gegeven
1888Verbouwing van de Luthersche kerk
1881Vernieuwing en vergrooting van de afgebrande Gehoorzaal, staande sinds 1827 op een deel terrein van het oude Catharinagasthuis. - Tramlijn Leiden-Haarlem geopend
1890Schenking van D. Hartevelt van een kunstzaal in den tuin van de Lakenhal. - Telefoonnet in werking (particuliere Mij). - Stichting van het Leidsche Universiteitsfonds (P. A. van der Lith stichter)
1891Verbetering der vaart door Leiden's grachten in verband met de Rijn- en Schieverbetering
1892Practische Ambachtsschool aan den Haagweg gebouwd. - Het Mineralogisch-Geologisch Kabinet in het van der Werfpark opgericht (Dr. K. Martin eerste directeur)
1893Vernieuwing van de Remonstrantsche kerk. - Stedelijk Archiefgebouw gesticht door de familie Krantz ; het archief was vroeger in het Raadhuis geborgen
1896Vergrooting der stad. - Endegeest door Leiden gekocht voor f 75.000 en ingericht tot een gesticht voor krankzinnigen
1898Overbrenging van het Universiteits Munt en Penning kabinet uit de Bibliotheek naar het Museum van Oudheden
1899Aankoop en bijtrekking van het huis van prof. J. H. Scholten tot vergrooting van het Ethnografisch Museum. - Bouw van Laboratoria voor Organische Chemie en Pharmacognosie

20E EEUW

1900Het Volkshuis gesticht. - Het Diaconessenhuis aan den Witten Singel gebouwd. - Rijngeest door Leiden gekocht voor f 35.100
1901De Vereeniging ter bevordering van de opleiding tot Instrumentmaker alhier opgericht. - Bouw van de Vreewijkbrug
1902Legaat van prof. C. P. Tiele aan de Universiteitsbibliotheek (Tiele's kamer) en een fonds tot instandhouding der boekerij. - Leerstoel opgericht in de Geschiedenis van Nederl.-Indië, waardoor de opleiding van Indische ambtenaren te Leiden mogelijk wordt. - Gemeentelijk Abattoir opgericht. - Vereeniging ,,Oud-Leiden" gesticht

Laatst gewijzigd 06 januari 2014