LEIDSE BEROEPEN

(Bronnen: De geschiedenis van de Leidsche lakenindustrie: II. [De nieuwe tijd], N.W. Posthumus; De kadans van de getouwen: Heren en knechten in de Nederlandse textiel, Adriaan Buter; Goed garen: termen en begrippen van de textielnijverheid uit heden en verleden, Els de Baan; Leids Woordenboek door Dick Wortel Stof uit het Leidse verleden, J.K.S. Moes, B.M.A. de Vries (red); Van Grondstof tot Gebruikstextiel Lezing door Marijke Traast-Bos)

PRODUKTEN EN NERINGEN

Beroepen genoemd naar het produkt, bijvoorbeeld passementwerker, lintreder

Produkt	Nering	Beschrijving
Baai	Baainering	Grof wollen weefsel, aan laken verwant
Boezel	Fusteinnering	Soort van wollen stof, waarvan voornamelijk boezelaars (voorschoten, schorten) gemaakt worden
Bombazijn	Fusteinnering	Mengweefsel, dikwijls bestaande uit ketting van linnen en inslag van katoen, dat veel gebruikt werd voor voering, werkmansondergoed enz.
Bourat (Borat)	Greinnering	Weefsel van zijde en wol, werd voor allerlei kledingstukken gebruikt, vooral voor kousen, maar ook voor mantels
Deken	Baainering	Een van grove wol gemaakte, sterk geruwde, niet geschoren stof
Drieschachten	Greinnering, Fusteinnering	Stof bestemd voor mantels van mannen voor kerkgang en begrafenis (ook: Barkannen)
Fustein	Fusteinnering	Een gekeperde stof waarvan de ketting meestal grotendeels uit ongetwijnd linnen bestond en de inslag uit fijne kamwol
Gordijn		In: Gordijnwerker
Grein	Greinnering	Sterke stof, oorspronkelijk geweven uit geite- of kameelhaar en later ook uit wol en zijde
Karsaaien	Lakennering	Korte wolsoort, dikker dan laken
Laken	Lakennering	Effen stof van fijne Engelse kamwol, vooral gebruikt voor bovenkleding en uniformen
Lint	Vrije nering
Passement	Vrije nering	Verzamelnaam voor allerlei band- en koordachtige versieringen, gebruikt als garnering of afwerking van kleding of meubilair
Polemiet		Bonte geweven stof of kleedingstuk, daarvan gemaakt
Ras	Rasnering	Een kamwollen, meestal gekeperde stof, met een getwijnde ketting en inslag
Rokjes		In: rokjeswever
Saai (sajet)	Saainering	Stoffen, gemaakt van grove kamwol, die minder lang gevold worden dan lakense stoffen
Warp	Warpnering	Weefsel van wol en linnen

SPECIALIST

Beroepen genoemd naar het proces, bijvoorbeeld blauwverver

Beroep	Beschrijving
Baaierd
Blauwverver	Blauwverven: het blauw kleuren van weefsel, ook van stukken die in allerlei tonen van paars, purper of violet moesten worden gekleurd, met kleurstoffen die door gisting moesten worden omgezet
Droogscheerder	Droogscheren: egaliseren van een weefsel door de uit de stof stekende vezeleinden te verwijderen, met een speciale droogscheerdersschaar. (Zie de tekening, met dank aan Jan Luyken en Geneaknowhow.net)
Fraamwerker	Werker aan weeftoestel, bestemd voor het vervaardigen van kousen (kousenweeftoestel)
Kaardemaker	Hij was de vervaardiger van de kaardeplanken, door het vastzetten en inbinden van de zaaddozen van de kaardedistel op een houten frame konden de schubben van de distel gebruikt worden voor het uittrekken van wolvezels
Kaarder	Zie: wolkaarder
Kamster	Zij legde door het kammen door de wol de lange wolvezels naast elkaar
Klandermeester	Kalanderen: een weefsel met kracht samendrukken zodat het een geslotener karakter krijgt
Lijndraaier	Iemand die zijn beroep maakt van het draaien van touw, touwslager, touwfabrikant
Perser	Lakenperser
Schrobbelaar	Schrobbelen: vóórkaarden
Spinster	Spinnen: maken van garen door het in elkaar draaien van vezels
Twijnder	Twijnen: het twee of meer vezels (draden van zijde, garen e.d.) stevig ineendraaien tot één draad
Uutreder	Hij die de lakens vouwt, perst en verpakt
Vellenploter, velleploter, velleblooter, vachteploter	Ploten: schapehuiden van de wol ontdoen door de huid in te smeren met zuur, te laten rotten of met kalk te bewerken zodat de wol loslaat
Voller	Vollen: bewerking van wollen stof, om het de nodige dichtheid te geven en van vetdelen te zuiveren
Wardein	Stedelijk beambte belast met het keuren van waren
Wever	Weven: werkzaamheid waarbij verschillende stellen draden of touwen tot een eenheid samengevoegd worden
Witwerker	Maker van beschilderde naaldhouten meubels die alleen gespijkerd mochten worden; geen houtverbindingen en geen lijm, want dat was voorbehouden aan de schrijnwerkers
Wolkaarder	Kaarden: ruwen en reinigen van de wolvezels

ALGEMEEN

Beroep	Beschrijving
Drapier	Ondernemers die ruwe wol inkochten, deze door thuiswerkende deelarbeiders allerlei bewerkingen lieten ondergaan en de stoffen na het vollen meestal ongeverfd aan een koopman doorverkocht
Drapenier	Zie: drapier
Gouverneur	Dagelijks bestuurder van een nering (voor de greinnering: directeur)
Reder	Kapitaalkrachtige textielondernemer, doorgaans gespecialiseerd in de produktie van één stof
Wardein	Stedelijk beambte belast met het keuren van waren

Laatst gewijzigd 19 oktober 2016